مسئله ارزی در ایران به یکی از پیچیدهترین و چالشبرانگیزترین موضوعات اقتصادی و سیاسی بدل شده است.
به گزارش بنکر (Banker)،این موضوع تحت تأثیر عوامل متعدد داخلی و خارجی قرار دارد و تلاش برای حل آن با موانع متعددی روبهرو است. از عوامل داخلی میتوان به مدیریت ناکارآمد اقتصادی و سیاستهای ارزی ناپایدار، بهویژه تعیین نرخهای غیرواقعی و چندگانه، اشاره کرد که منجر به کاهش اعتماد عمومی و ایجاد سردرگمی در بازار شده است.
وابستگی به درآمدهای نفتی و نبود تنوع اقتصادی نیز به عرضه ارز آسیب رسانده و نوسانات شدیدی را در نرخ ارز ایجاد کرده است. این نوسانات شدید و غیرقابل پیشبینی، اختلالاتی در برنامهریزی اقتصادی و تجاری کشور به وجود آورده است.
عوامل خارجی نیز در نوسانات نرخ ارز تأثیرگذار بودهاند. تحریمهای اقتصادی و بینالمللی دسترسی ایران به بازارهای مالی و درآمدهای ارزی را محدود کرده و تغییرات بازارهای جهانی و نوسانات قیمت نفت و کالاهای صادراتی بر درآمد ارزی ایران تأثیر گذاشته است.
نقش بانک مرکزی در بازار ارز و تأثیرات آن بر اقتصاد کلان
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که تداوم افزایش نرخ ارز پیامدهایی نظیر افزایش نرخ تورم و کاهش قدرت خرید مردم را به دنبال دارد. قدرتالله اماموردی، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه بیان کرد که عامل اصلی نوسانات ارزی منابعی است که بانک مرکزی در اختیار دارد. به گفته وی، محدودیتها و کنترلهای شدید بانک مرکزی و ایجاد سامانههای ارزی به نظارت بیشتر بر بازار کمک کرده است.
اماموردی همچنین تصریح کرد که در اوایل سال جاری، با افزایش صادرات نفت، منابع ارزی به کشور وارد شد و تا حدی نرخ ارز کنترل گردید، اما پس از انتخابات ریاستجمهوری آمریکا و چشمانداز تحریمهای جدید، نوسانات نرخ ارز تشدید شد.
تحلیل تأثیر کسری بودجه و تورم بر نوسانات نرخ ارز
این اقتصاددان با اشاره به افزایش تقاضای ارز در سالهای آینده، تأکید کرد که این موضوع میتواند منجر به نوسانات نرخ ارز شود و علل این نوسانات مرتبط با تنشهای سیاسی و وضعیت اقتصادی بینالمللی است. اماموردی به تأثیر کسری بودجه و تورم بر نوسانات ارزی پرداخت و بیان کرد که نرخ تورم در ایران طی سالهای اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته و این وضعیت به جا ماندن کسریهای مزمن بودجه مرتبط است.
وی توضیح داد که این کسری بودجه، عمدتاً از طریق خلق پول توسط بانک مرکزی تأمین میشود که به افزایش نقدینگی و در نتیجه افزایش تورم منجر میشود.
اماموردی در پایان به نوسانات کوتاهمدت نرخ ارز اشاره کرد و گفت که این نوسانات ناشی از سیاستهای خارجی و تحریمها است که در سالهای گذشته تأثیرات قابل توجهی بر نرخ ارز گذاشته است.
