به گزارش بنکر (Banker)، ایرنا در گزارشی مدعی شده است كه سفته‌بازی در بازار دلار سبب شده است كه نرخ ارز همچنان در قله باقی بماند. براساس گزارش ایرنا گروهی هستند كه اقدام به ایجاد تقاضای كاذب در بازار می‌كنند و این مسئله سبب شده با وجود افزایش عرضه دلار، قیمت‌ها پایین نیاید. اما وحید شقاقی‌شهری، رئیس دانشكده اقتصاد دانشگاه خوارزمی، این ادعا را رد می‌كند. به اعتقاد او نرخ دلار ریشه در بنیان‌های اقتصادی كشور دارد و از چهار عامل مؤثر در تغییر نرخ دلار، علامت‌دهی سه شاخص به سمت افزایش قیمت دلار است. او بر این باور است كه روند رو به رشد نرخ دلار ادامه می‌یابد و در كوتاه‌مدت و به‌راحتی نمی‌توان نرخ دلار را تغییر داد. مدت‌هاست كه بازار ارز شاهد روند صعودی نرخ دلار است و گویا شاخص‌های بازار ارز قصد كوتاه‌آمدن از این روند صعودی را ندارد. ایرنا در گزارشی ادعا كرده است كه سفته‌بازی در بازار ارز سبب شده است كه نرخ دلار پایین نیاید. در این گزارش آمده است كه عرضه ارز توسط بانك مركزی وضعیت مطلوبی دارد و عرضه دلار حاصل از صادرات هم در سامانه نیما افزایش یافته است اما سفته‌بازان و دلالان با معاملات شبانه تقاضای كاذب در بازار ایجاد می‌كنند تا قیمت دلار را بالا نگه دارند. اما آیا واقعا با سفته‌بازی در بازار دلار می‌توان قیمت ارز را صعودی نگه داشت؟
قیمت دلار ریشه در بنیان‌های اقتصادی دارد
وحید شقاقی‌شهری، رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی، در گفت‌وگو با شرق در‌این‌باره عنوان می‌كند: مسئله ارز ریشه در بنیان‌ها و ساختارهای اقتصادی كشور دارد. اصلا ربطی به خواستن و نخواستن یا نیازهای مالی و بودجه‌ای دولت و… ندارد؛ اینها حرف‌های عوام است.
او ادامه می‌دهد: مسئله ارز در اقتصاد ایران ریشه در ساختارها و بنیان‌های اقتصادی كشور دارد. تا زمانی كه این مسائل را حل نكنیم، نمی‌توانیم نرخ ارز را كنترل یا مدیریت كنیم.
به گفته شقاقی‌شهری چند عامل كلیدی در نرخ ارز مهم است. اولین آن بحث بدهی خارجی كشور است. در بحث بدهی خارجی وضعیت ما مناسب است. زیر 10 میلیارد دلار بدهی خارجی داریم و سررسید سالانه آن هم یك تا دو میلیارد دلار است؛ بنابراین نگرانی از بابت بدهی‌های خارجی نداریم.
شقاقی‌شهری در تشریح سخن خود ونزوئلا را مثال می‌زند. به گفته او این كشور بدهی خارجی بالغ بر 180 میلیارد دلار دارد. سررسید بدهی خارجی ونزوئلا رسیده و این كشور باید بدهی‌هایش را تسویه كند، اما منابع مالی برای تسویه ندارد. بنابراین ونزوئلا به مرحله فروپاشی رسیده است و ارزش پول ملی آن به‌شدت سقوط كرده است و درگیر ابرتورم‌ها هم شده است.
چالش جدی در 3 عامل دیگر اثرگذار بر نرخ ارز
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی می‌گوید: چهار شاخص در نرخ ارز اثرگذار است. ما در حوزه بدهی خارجی چالش جدی نداریم اما در سه عامل دیگر شاهد چالش‌های جدی هستیم.
او اضافه می‌كند: دومین عامل مؤثر در نرخ ارز، كسری‌های تجاری در اقتصاد است. كشور ما سال‌های سال است كه دارای كسری‌های تجاری غیرنفتی است. هر سال هم به حجم كسری‌های تجاری‌اش افزوده شده است. شقاقی‌شهری یادآور می‌شود: كسری تجاری به مفهوم واردات منهای صادرات غیرنفتی است. همیشه واردات از صادرات غیرنفتی عملا پیشی گرفته است و منابع ارزی لازم برای واردات بیشتر از منابع ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی بوده است.
او اضافه می‌كند: یك زمانی این كسری را با صادرات غیرنفتی پوشش می‌دادیم. هر‌وقت كشور به تحریم می‌رسد، چون منابع حاصل از صادرات نفتی حذف می‌شود، كسری تجاری خود را نشان می‌دهد.
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی بیان می‌كند: عامل سوم مؤثر بر نرخ ارز، ناترازی ارزی است. مابه‌التفاوت ارزی كه به كشور ازسوی صادركنندگان غیرنفتی آمده است، منهای ارزی كه برای واردات می‌پردازیم، همواره ناتراز بوده است.
او اضافه می‌كند: یكی، دو ماه پیش اعلام شده است كه 27 میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به كشور بازنگشته است. با قوه قضائیه و بانك مركزی تلاش‌هایی انجام شد، اولتیماتوم دادند كه تجار باید ارز را به كشور بازگردانند. آخرین آمار را ندارم كه از این رقم چقدر ارز به كشور بازگشت. جدا از كسری‌های تجاری، ناترازی ارزی هم داریم. به گفته شقاقی‌شهری بحث شكاف تورم داخل و خارج هم وجود دارد. یكی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در نرخ ارز، تفاوت بین تورم داخل و خارج از كشور است. میانگین تورم جهانی حدودا پنج درصد است اما تورم داخل كشور بالای 30 تا 35 درصد است. تفاوت این دو حداقل 30 است كه بر افزایش قمیت ارز فشار می‌آورد.
اثر نااطمینانی‌های اقتصادی بر نرخ ارز
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی می‌گوید: در كنار سه عامل مؤثر بر قیمت ارز، نااطمینانی‌های اقتصادی و انتظارات تورمی بر قیمت ارز فشار می‌آورد.
او می‌گوید: تغییرات نرخ ارز، همه ناشی از ایرادات بنیادین اقتصاد یا ایرادات نهادها و بنیان‌های اقتصادی است. باید جلوی واردات غیررسمی را بگیریم، صادرات غیرنفتی را توسعه دهیم و واردات را مدیریت و ساماندهی كنیم. شقاقی‌شهری اضافه می‌كند: باید تورم را در اقتصاد داخلی كاهش دهیم و مسیر شفافی را ایجاد كنیم كه صادركنندگان غیرنفتی ملزم باشند ارز حاصل از صادرات را به كشور بازگردانند. اینها متغیرهایی است كه می‌تواند قیمت ارز را كنترل كند. ما باید تصویر روشنی از آینده اقتصاد ایران داشته باشیم كه انتظار تورمی و نااطمینانی را كاهش دهد.
او درباره پیش‌بینی قیمت 30 هزار تومان برای هر دلار می‌گوید: واقعا نمی‌توانم بگویم كه این رقم به كجا می‌رسد اما هر سه عوامل علامت می‌دهد كه قیمت دلار روند افزایشی خواهد داشت؛ مگر اینكه تلاش شود عوامل مؤثر بر تغییر نرخ دلار را كنترل یا حذف كنند که البته یكی، دو ماهه نمی‌توان این مسائل را حل كرد.
