به باور بسیاری از کارشناسان در سال ۱۳۹۷ تحولات ناشی از خروج ایالات متحده از برجام، در نرخ ارز نمود یافت و پس از آنکه نرخ در آن سال به ثبات رسید، سطح نرخ ارز حقیقی در هماهنگی با مقتضیات اقتصاد ایران بود. به عبارت دیگر با کنار گذاشتن سیاست مداخله ارزی، ریال مانند گذشته بیش از حد ارزش‌گذاری نشده بود. اما وضعیت فعلی نرخ‌ها در بازار چگونه است؟
اگر واقعیت نرخ ارز در سال ۹۷ را بپذیریم و آن نرخ را با میزان تورم دو سال گذشته تعدیل کنیم، به سطحی می‌رسیم که نرخ‌های فعلی بازار سبقت بسیار زیادی از آن گرفته‌اند. این امر نشان می‌دهد که فعالان بازار، در حال پیش‌خور کردن اتفاقات آتی بر روی نرخ ارز هستند. همین اتفاق در بهار سال جاری برای بورس افتاد. در آن زمان نیز بسیاری از کارشناسان مستقل به خارج شدن بیش از حد بازار سهام از سطح فاندامنتال آن هشدار دادند و در نهایت نیز بازار قریب ۳۰ درصد ریزش کرد.
به نظر می‌رسد حالا این اتفاق در حال رخ دادن در بازار ارز است. از آنجا که مردم پناهگاهی برای ریال متصور نیستند هر بار به سمت یک بازار یورش می‌برند و قیمت را در آن بازار بیش از حد مبتنی بر واقعیات، افزایش می‌دهند، اما دیر یا زود آن بازار با فروکش تقاضا مواجه می‌شود. در مورد ارز، بسیاری به این نکته اشاره دارند که پیش‌خور شدن اتفاقات آتی بیشتر مبتنی بر تداوم دوره ریاست‌جمهوری ترامپ و ادامه عدم فروش نفت و تحریم حداکثری بانکی است. به عبارت دیگر انتظارات فعالان اقتصادی روی بدترین سناریوی ممکن جا خوش کرده است.
این در حالی است که نظرسنجی‌ها نشان از فاصله معنادار بایدن در انتخابات ماه آتی دارد و حتی برخی پا را فراتر از پیروزی بایدن و مساله را چگونگی پذیرش ترامپ بر پایان ریاست‌جمهوری‌اش می‌دانند. هر چند همگی تحلیلگران بر این باورند که با توجه به تحولات سه سال اخیر، بایدن برجام را در سطح دوره اوباما عملیاتی نمی‌کند، اما اقداماتی انجام خواهد داد تا نشان دهد قول انتخاباتی خود مبنی بر بازگشت به برجام را به انجام رسانده و متحدان خود را در دنیا بار دیگر پشت‌سر خود داشته باشد. این اقدامات می‌تواند شامل مجوزهایی برای فروش نفت یا آزادسازی بخشی از دارایی‌های ایران برای تداوم گفت‌وگو‌ها ذیل برجام باشد. هر کدام از این گزینه‌ها به معنی کاهش فشار ظالمانه حداکثری است که ترامپ بر اقتصاد ایران روا داشته و بدون تردید به تغییر وضعیت موجود می‌انجامد.
اما گویا این سناریو در انتظارات فعالان بازارهای ایران نمود نیافته است و افکارسنجی‌های رسمی و غیر‌رسمی نیز نشان از آن دارد که بیشتر ایرانیان بدون توجه به نظرسنجی‌های انتخاباتی معتقد به تداوم دولت فعلی آمریکا هستند. از این رو این احتمال بسیار قوی است که با تغییری در ماه آینده، انتظارات کنونی به‌سرعت معکوس شود و این امر باعث شود تا در بازار ارز نیز شاهد اتفاقی باشیم که از سه ماه گذشته در بازار سرمایه رخ داد و بازار سکه هم به تبع بازار ارز در مسیر نزولی قرار گیرد. در این صورت ساختن یک پناهگاه ریالی مناسب همراه با تغییر این انتظارات می‌تواند وضعیت باثباتی را در تمام بازارهای دارایی حداقل در میان‌مدت ایجاد کند.
