به گزارش بنکر (Banker)،۳۰.۵درصد؛ این بالاترین نرخ تورم سالانه از اردیبهشت امسال تاکنون است. مرکز آمار ایران میگوید: درجه حرارت قیمتها در اقتصاد ایران در پایان پاییز امسال به ۳۰.۵درصد رسیده که با درجه حرارت مطلوب بانک مرکزی، یعنی ۲۲درصد، ۸درجه اختلاف دما دارد.
البته بانک مرکزی میگوید تا پایان خرداد سال آینده صبر کنید و روی تورم پاییزه حساب باز نکنید؛ زیرا تا آن زمان درجه حرارت اقتصاد ایران را به ۲۴درصد و شاید پایینتر هم کاهش خواهیم داد. آیا وعده بانک مرکزی محقق میشود یا اینکه نرخ تورم دوباره روندی صعودی را تجربه خواهد کرد؟ البته نشانههایی از احتمال کاهش تب تند قیمتها در دادههای مرکز آمار ایران دیده میشود. افزون بر این، انتظارات تورمی هم در حال کاهش است. حالا که ایران، فعلا ونزوئلا نشده و هنوز در دام ابرتورم گرفتار نیست، آیا اقتصاد ایران در فصل بهار سال آینده شکوفا خواهد شد؟
بهگزارش همشهری، پازل تکمیلکننده نقشه بانک مرکزی برای کاهش دادن درجه حرارت اقتصاد ایران، شاید به کم شدن انتظارات برای جهش قیمتها مربوط باشد؛ بهویژه اینکه با خروج قطعی دونالد ترامپ از کاخ سفید و انتخاب جو بایدن، انتظارات برای کمتر شدن تنش در سطح روابط خارجی ایران با دیگر کشورها بهویژه درخصوص برجام جدیتر شده و انتظار عمومی این است که با برداشته شدن احتمالی تحریمها، بازارها به ثبات میرسند و قیمتها آرام میگیرند. با این حال، نکته مهم آن است که زمینه رشد تورم همچنان مساعد است، نرخ رشد نقدینگی در اقتصاد ایران همچنان بالاست، عدمقطعیتها زیاد است، دولت با کسری بودجه سنگین ۱۷۰ تا ۲۰۰هزار میلیارد تومانی مواجه است و مولفههای دیگری که میتواند رؤیای کاهش تورم را به کابوس سخت تبدیل کند.
نشانههای کاهش تورم
نرخ تورم ماهانه که بیانگر سرعت رشد قیمتهاست، نشان میدهد که در آذرماه میانگین قیمت سبد کالاها و خدمات مصرفی شهروندان ایرانی نسبت به آبانماه ۲درصد گرانشده و کاهش سرعت رشد قیمتها به میزان خرداد۹۹ میتواند نمادی از پایان تلاطم قیمتها در بازارها باشد. نرخ تورم ماهانه آذرماه پارسال ۲.۲درصد بود و ماه بعد به ۰.۸درصد رسید و اسفند۹۸ را با ۱.۵درصد به پایان برد. اما وقتی در تیرماه امسال سرعت رشد تورم به ۶.۴درصد رسید، بانک مرکزی علت را کسری بودجه دولت و استقراض دانست و سازمان برنامه و بودجه آدرس دیگری داد و اعلام کرد دلیل رشد تورم در ماه نخست تابستان گذشته نوسان نرخ ارز بوده است. مهرماه بود که نرخ ارز روندی صعودی بهخود گرفت و نرخ تورم ماهانه به ۷درصد رسید؛ یعنی بالاتر از نرخ ثبت شده در مهر۹۷! اما این بار با یک تفاوت مهم؛ مهر۹۷ نقطه شروع فشار آمریکا علیه ایران بود و مهر۹۹ نقطه انتظار برای پایان عمر دولت دونالد ترامپ. آبانماه هم نرخ تورم ماهانه به ۵.۲درصد رسید و حالا سؤال این است که آیا نرخ تورم ماهانه که افق دید تورم آینده را شفافتر میکند، در فصل زمستان به کمتر از یکدرصد خواهد رسید؟ اگر سیاستگذاران پولی و دولتمردان بتوانند نرخ تورم ماهانه را در محدوده پایینتر از یکدرصد برای دستکم یک سال فریز کنند، شاید بتوان امیدوار به کاهش پایدار نرخ تورم بود.
بازگشت یا گریز از مدار؟
شکسته شدن رکورد نرخ تورم نقطه به نقطه در آبانماه و رسیدن آن به ۴۶.۴درصد آن هم پس از رکورد تیرماه۹۸ خیلیها را نگران کرد که نرخ تورم از مدار کنترل خارج شده است. حالا مرکز آمار ایران گزارش داده نرخ تورم نقطه به نقطه با ۱.۶درصد کاهش به ۴۴.۸درصد در آذرماه رسیده است.
شاخص تغییرات قیمت کالاها و قیمتها در هر ماه نسبت بهماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) در فروردین سال۹۹ به ۱۹.۸درصد رسیده بود که کمترین میزان از شهریور۹۷ بهشمار میآید. از فروردین امسال به بعد امواج تورم ارتفاع بیشتری پیدا کرد. حالا انتظار میرود با فریز شدن نرخ تورم ماهانه در محدوده زیر یکدرصد، نرخ تورم نقطه به نقطه بهعنوان شاخص احساس تورم نزد مردم هم بهتدریج روندی کاهشی پیدا کند.
رویای تورم ۲۲درصد
نرخ تورم هدفگذاری شده بانک مرکزی ۲۲درصد البته با نوسان ۲درصد مثبت و منفی تا پایان خرداد امسال است. تا آن زمان بهصورت میانگین نرخ تورم سالانه در هر ماه باید ۱.۵درصد کاهش یابد تا بانک مرکزی به هدف خود برسد. البته بهنظر میرسد نرخ تورم محاسبه شده، اما اعلام نشده بانک مرکزی، درصدی از نرخ تورم مرکز آمار بیشتر باشد و از این منظر شاید هدفگذاری نرخ تورم ۲۴درصد با آمارهای مرکز آمار ایران همسو باشد. اعلام رسمی نرخ تورم ۳۰.۵درصدی در آذرماه امسال از مسیر مرکز آمار را نمیتوان بهعنوان نقطه پایان روند صعود نرخ تورم دانست که از شهریور امسال شروع شده، اما میتوان امیدوار بود که روند صعودی نرخ تورم سالانه در ماههای باقیمانده سال متوقف و پس از آن سیر نزولی پیدا کند.
شکاف تورم
نکته مهم در تورم پایان پاییز۹۹، شکاف بیشتر تورم بین دهکهای هزینهای است؛ بهنحوی که دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه در آذرماه برای دهکهای مختلف هزینهای از ۲۷.۹درصد برای دهک اول (فقیرترین) تا ۳۷.۲درصد برای دهک دهم (ثروتمندترین) روایت میشود. کاهش فشار تورم بر داراها و حفظ تورم بر ندارها در آذرماه عمدتا ناشی از کاهش قیمت کالاها و خدمات غیرخوراکی بوده؛ چنانکه مرکز آمار میگوید: نرخ تورم ماهانه خوراکیها برای دهک ضعیف جامعه ۴.۵درصد و برای دهک ثروتمند ۵.۲درصد بوده، اما رشد قیمت کالاهای غیرخوراکی و خدمات برای دهک اول ۱.۴درصد و برای دهک دهم منفی ۱.۵درصد برآورد شده است. با درنظر گرفتن سهم بالای کالاهای خوراکی و آشامیدنی بر سبد مصرفی دهک متوسط، بهنظر میرسد فشار تورم همچنان بر این اقشار سنگینی میکند.
وزن تورم سر سفره خانوارها
براساس فرمول محاسباتی مرکز آمار ایران، وزن و ضریب اهمیت کالاهای خوراکی و آشامیدنی در سبد مصرفی شهروندان ایرانی ۲۶.۶۴درصد است و بهطور میانگین هر خانوار ایرانی اندکی بیش از یکچهارم هزینه ماهانهاش را صرف خرید کالاهای خوراکی و آشامیدنی میکند که البته خانوارهای فقیر و متوسط روبه پایین بیشتر از این هزینه میکنند. آمارهای رسمی میگوید: هزینه خوراکیها و آشامیدنیها بهطور میانگین در آذرماه ۵درصد از آبان بیشتر شده و یک خانوار ایرانی برای خرید یک سبد کالاهای خوراکی و آشامیدنی در آذرماه امسال ۵۸درصد بیشتر از آذرماه پارسال هزینه کرده است. با این حال، میانگین نرخ تورم سالانه کالاهای خوراکی و آشامیدنی در آذر امسال ۲۷.۸درصد برآورد شده است. میوه و خشکبار با ۴۶.۲درصد، روغن با ۷۵.۸درصد و شیر، پنیر و تخممرغ با ۶۰.۸درصد بیشترین رشد قیمت را نسبت به دیگر گروههای کالاهای خوراکی در آذرماه امسال نسبت به آذرماه پارسال بهخود اختصاص دادهاند.
تورم از سیگار تا بهداشت
مرکز آمار ایران نرخ تورم نقطه به نقطه مواد دخانی را در آذر امسال نسبت به آذر پارسال ۵۳درصد، مسکن و حاملهای انرژی را ۲۶درصد و مبلمان و لوازم خانگی را هم ۵۹.۶درصد اعلام کرده و میگوید: نرخ تورم نقطهای آذرماه خدمات بهداشت و درمان ۳۴.۵درصد، حملونقل ۶۵.۲درصد، ارتباطات ۲۴.۵درصد، تفریح و امور فرهنگی ۵۲.۵درصد، آموزش ۲۱.۳درصد، هتل و رستوران ۳۶.۶درصد و کالاها و خدمات دیگر هم ۴۵.۲درصد بوده است.