«یارانه‌های نقدی» سال هاست که چنین نقشی را برای رقابت‌های سیاسی بازی می‌کند و اغلب در آن احترام به مردم و اصلاح رویه دیده نمی‌شود. به گزارش ایسنا، بعد از سال‌ها اختلاف‌نظر، سرانجام در آذر ۱۳۸۹ محمود احمدی‌نژاد به عنوان رئیس دولت دهم آغازگر قانون هدفمندی یارانه‌ها بود؛ طرحی که قرار بود.
گام بزرگی در طرح تحول اقتصادی ایران باشد، به نحوی پیش رفت که ظاهرا به آفتی برای اقتصاد و ابزاری برای رقابت‌های سیاست تبدیل شده است. براساس قانون، باید در دوره مشخص دولت جهت اصلاح قیمت سوخت و یارانه‌های این بخش حرکت کرده و از منابع آن در مسیر رفاه و حمایت از مردم، بهداشت و سلامت و البته تولید استفاده می‌کرد. اما از همان ابتدا یارانه‌های نقدی طوری پایه‌ریزی شد که دیگر مجالی برای بخش‌های دیگر باقی نگذاشت و سالیان سال هرآنچه در بخش درآمدی هدفمندی یارانه‌ها به دست آمد، صرف یارانه نقدی ۴۵ و ۵۰۰ هزار تومانی شد. زمانی که دولت دهم ابتدا بحث خوشه‌بندی را مطرح کرد و وقتی به نتیجه نرسید، پرداخت یارانه به صورت همگانی و برای تمام کسانی که درخواست داده بودند در دستور کار قرار داد و با گذشت ۱۰ سال از پرداخت، هیچ تغییری در این روند معیوب ایجاد نشده و اکنون ۷۸ میلیون نفر یعنی ۹۵ درصد جمعیت کشور از ثروتمند و نیازمند در لیست دریافت قرار دارند.
رقابت یارانه ای!
این روزها هم در آستانه انتخابات ریاست جمهوری، در بین شعارهای کاندیداهای ریاست جمهوری به روال گذشته یارانه‌های نقدی در مرکز توجه قرار دارد و ادعاهای تکراری برای اصلاح و ارقام متفاوت برای پرداخت مطرح است. یک کاندیدا از یارانه ۴۵۰ هزار تومانی سخن می‌گوید، دیگری از پرداخت پنج برابری یارانه به پنج دهک پایین و کاندیدای دیگر می‌گوید با اینکه نمی‌خواهم در مورد مبالغ نقدی حرفی بزنم که مبادا وارد رقابت یارانه‌ای برای گرفتن رای شوم اما می‌گویم یارانه را برای سه دهک پایینی یک میلیونی می‌کنم.
این نوع ورود برای تبلیغات انتخاباتی و بگویم و نگویم‌ها برای مردم اتفاق تازه‌ای نیست و بارها شاهد بودند که کاندیدایی نیامده که اصلاحی در وضعیت یارانه‌های نقدی ایجاد کند و حتی کسی پای اعداد و ارقام وعده داده شده خود بایستد. شاید چون می‌دانند که پشت پرده این ارقام جذاب، جریانی سخت به وضعیت اقتصادی تحمیل می‌کند؛ لذا برای اجرا وارد نمی‌شوند.
مردم یارانه ۲۵۰ هزار و ۹۰۰ هزار تومانی را فراموش نکرده‌اند
مردم شاهد بودند که در سال ۱۳۹۶ وقتی کاندیداها از یارانه ۲۵۰ هزار تومانی سخن می‌گفتند یا زمانی که پای یارانه ۹۰۰ هزار تومانی به میان آمد، افراد مدعی نمی‌توانستند حتی توجیه کنند که پول آن را چگونه تامین خواهند کرد. باید می‌گفتند که این ارقام را می‌شود با چندین برابر کردن قیمت سوخت و حامل‌های انرژی و اقدامات دیگر تامین کرد اما چه تبعات سنگینی داشته و اینکه چنین اقدامی نیاز به دوره زمانی و اصلاح بنیادی دارد و در مدتی محدود امکان‌پذیر نیست، حتی باید توضیح می‌دادند اگر زمانی چنین منابعی ایجاد شود چرا باید اینطور بی‌مهابا برای پرداخت نقدی خرج شود؟
کاندیداها حاضرند از تبعات و ابعاد یارانه‌های گران خود بگویند؟
اعلام‌هایی که تاکنون نیز از سوی کاندیداهای ریاست جمهوری وجود داشته فقط مربوط به اعداد و ارقام است و هنوز برنامه مدون و مشخصی برای آن اعلام نشده که اقتصاددانان آن را به بوته نقد بگذارند و کاندیدای مورد نظر پاسخگوی آن باشد. هنوز کسی به مردم توضیح نداده منابعی که برای یارانه ۴۵۰ هزار تومانی، یک میلیونی و پنج برابری یارانه پنج دهک است با کدام پشتوانه منطقی و قابل اجرا در وضعیت فعلی اقتصاد ایران تامین می‌شود؟
آیا یارانه‌های وعده داده شده که ظاهر خوشایندی هم دارد، نتیجه افزایش چندبرابری قیمت سوخت و آثار تورمی سنگین و ضربه خوردن تولیدی است که هنوز درگیر تبعات اجرای نادرست قانون هدفمندی یارانه‌ها از ۱۰ سال پیش است؟ آیا برای یارانه چند صد هزار تومانی و میلیونی که وعده می‌دهند، چند صد هزار میلیارد تومان از سرمایه کشور چوب حراج می‌خورد اما هیچ شغلی ایجاد نمی‌شود؟ آیا این پول‌پاشی اثری در رشد اقتصادی و تولید و توسعه کشور ندارد؟
همانطور که از ۱۰ سال گذشته تا کنون همین رقم ۴۵ و ۵۰۰ تومانی، نزدیک به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان از منابع را هدر داد و حتی پای استقراض از بانک مرکزی به میدان آمده ولی نتیجه قابل اهمیتی به دنبال نداشته است.
آیا کاندیداها حاضرند این تبعات را شفاف توضیح دهند؟ در این باره کارشناسان اقتصادی نیز تاکید دارند که چرا کاندیداها شفاف نمی‌گویند اگر دغدغه آن‌ها گرسنگی مردم است و نمی‌توانند بببنند چطور اقشار پایین تحت فشار هستند، درمان آن یارانه نقدی نیست و باید با سرمایه‌ای که می‌خواهند در این راه نقدی کنند، برایشان شغل ایجاد کنند تا هم بجای یک میلیون تومان، چند برابر درآمد داشته باشند و هم به رشد تولید کمک شده باشد.
این در حالی است که همین چند ماه پیش مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه در کمیسیون تلفیق دست روی یارانه نقدی گذاشت و به قیمت افزایش دادن نرخ ارز، به سمت افزایش مبلغ نقدی برای تمامی یارانه بگیران رفت و بسیار هم هیاهوی رسانه‌ای به پا کرد ولی ظاهرا آنقدر نحوه تامین منابع و اقدام صورت گرفته بی‌منطق بود که به محض ورود طرح به صحن علنی رد شد؛ بنابراین کاندیداها این را هم به مردم بگویند که آن‌ها به تنهایی تصمیم گیرنده در مورد تغییر مبلغ یارانه نقدی نیستند و باید مستند در مجلس از طرح خود دفاع کنند. تردیدی در معیوب بودن جریان پرداخت یارانه‌های نقدی نیست و آنقدر از سوی کارشناسان و حتی مسئولان دولتی و نمایندگان در این رابطه گفته شده که شاید هر کسی بداند چاره، افزایش پرداختی یارانه نقدی و ادامه این وضعیت یارانه‌های پنهان نیست و آنچه اکنون مطرح می‌شود ادامه جریان اشتباه گذشته است.
براساس اعتقاد کارشناسان اقتصادی و دست اندرکاران، اینکه همچنان کاندیداها در برنامه انتخاباتی خود دائم از افزایش مبلغ نقدی سخن بگویند و ذهن مردم را درگیر آن کنند، اتفاق خوشایندی نیست. لازم است، چرایی و چگونگی تامین منابع طرح‌ها عنوان و شفاف شود تا مزایا و معایب هر یک واضح و مبرهن باشد.
