به گزارش بنکر (Banker)، موضوع نگران‌کننده، اما در مهرماه اتفاق افتاد. يعني صعودي شدن مجدد نرخ تورم ماهانه در مهرماه. با وجود آنکه هيچ اتفاق و شوک جديدي به بازار وارد نشده بود، تورم ماهانه مهر به 3 درصد رسيد. اين عدد مي‌گويد وقتي فقط در يک ماه 3 درصد قيمت‌ها بيشتر شده است. در يک جمله مي‌توانيم بگوييم گراني‌ها کنترل نشد.
برخلاف وعده‌هايي که به مردم داده شد. دولت گفته بود در گام اول تورم نصف مي‌شود و سپس به سمت تک‌رقمي شدن تورم حرکت خواهد کرد. تيم اقتصادي رئيسي اگرچه تلاش زيادي کرد تا افسار نقدينگي را در ظاهر بکشد، اما نتيجه مطابق انتظارات آنها نبود. پيام هشدارآميز اين اعداد را از چند جهت مي‌توانيم ببينيم. پيامي که در روند رشد پايه پولي ديده مي‌شود، پيامي که در صعودي شدن تورم ماهانه به چشم مي‌خورد و پيامي که از دل تورم نقطه به نقطه بيرون مي‌زند. اين هشدار همان بيشتر شدن تورم و کم شدن ارزش پول ملي است که در ماه‌هاي بعد انتظارمان را مي‌کشد.
تورم ماهانه. اين يک شاخص مهم است براي آنکه بدانيم ميانگين تورم سالانه‌مان قرار است به چه عددي برسد. اين عدد مي‌گويد آيا مي‌توان به کنترل گراني‌ها اميد داشت يا بايد انتظار تورم بيشتري را کشيد. آهنگ رشد تورم ماهانه مي‌تواند تخميني از آينده به ما بدهد با اين توضيح وقتي به تورم ماهانه چند ماه گذشته نگاه مي‌کنيم از آنچه قرار است در آينده شاهد باشيم، نگران مي‌شويم. تورم ماهانه در سال‌هاي گذشته معمولا در محدوده يک تا 2/5 درصد نوسان داشت.
در خرداد 1401 به دليل حذف ارز 4200 توماني و جهش چندبرابري قيمت مواد غذايي، تورم ماهانه تا 12/5 درصد رشد کرد. يعني ميانگين قيمت‌ها فقط طي يک ماه 12/5 درصد بيشتر شد، اما اين نرخ به دليل حذف ارز دولتي طبيعي بود. از تيرماه به بعد به‌صورت تدريجي اين نرخ کاهش يافت تا شهريور که به عدد 2/2 درصد رسيد. موضوع نگران‌کننده، اما در مهرماه اتفاق افتاد. يعني صعودي شدن مجدد نرخ تورم ماهانه در مهرماه. با وجود آنکه هيچ اتفاق و شوک جديدي به بازار وارد نشده بود، تورم ماهانه مهر به 3 درصد رسيد. اين عدد مي‌گويد وقتي فقط در يک ماه 3 درصد قيمت‌ها بيشتر شده، مجموع گراني در 12 ماه، اعداد بالايي را نشان خواهد داد و نمي‌توانيم در پايان سال انتظار کاهش ميانگين تورم را داشته باشيم.
پيام پايه پولي
زماني که ابراهيم رئيسي دولت را تحويل گرفت، پايه پولي 515 هزار ميليارد تومان بود. اما در 15 ماه گذشته اين عدد به 712 هزار ميليارد تومان رسانده است. يعني 38/2 درصد پايه پولي رشد کرده است. پايه پولي يکي از شاخص‌هاي کليدي در برآورد تورمي است که در ماه‌هاي بعد بايد منتظرش باشيم. هرچقدر ميزان رشد پايه پولي با شتاب بيشتري همراه شود؛ رشد نقدينگي هم از اين روند متاثر شده و منجر به پديدار شدن اثر آن در تورم کل مي‌شود.
برخي اقتصاددان‌ها به‌قدري بر تاثير پايه پولي بر تورم تاکيد دارند که معتقدند جز رشد پايه پولي نبايد به دنبال دليل ديگري براي تورم گشت. اين شاخص به ما مي‌گويد قيمت يک کالا مثلا گوشت قرمز در آبان امسال چقدر بوده و نسبت به آبان سال قبل چقدر افزايش پيدا کرده است. در محاسبات مرکز آمار ميانگين تورم نقطه به نقطه کالاها 48/1 درصد گزارش شده است. يعني کالاها به‌طور متوسط در آبان امسال نسبت به آبان سال قبل چيزي حدود 2 درصد کمتر از 50 درصد افزايش داشته است.
وعده تورمي چه بود؟
ابراهيم رئيسي در ايام تبليغات و منظره‌هاي انتخاباتي تقريبا تمامي وعده‌هاي خود را بر وعده‌هاي اقتصادي متمرکز کرد. از مبارزه با فساد تا شفافيت اقتصادي و اصلاح ساختار بانکي و مالياتي و البته صيانت از سفره مردم و مقابله با گراني. او در پيش از برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري 1400 گفته بود: «يکي از اقدامات ضروري کنترل گراني و گران‌سازي است.
وضعيت تورم اصلا قابل‌قبول نيست. 320 درصد تورم در 8 سال گذشته قابل قبول نيست. قيمت گوشت 5 برابر، قيمت خودرو 8 برابر و مسکن 7 برابر. ما حتما بايد اقدامات‌مان را به‌گونه‌اي پيش ببريم که تورم به نيم و بعد به سمت تک‌رقمي شدن حرکت کند. براي اين کار بايد مديريت بازار ارز و تقويت ارزش پول ملي در دستور کار قرار بگيرد.
موضوع ديگر رفع وابستگي کالاهاي اساسي و سفره مردم به نرخ است. يعني نوعي خودکفايي سفره مردم که امکانات آن در کشور ما فراهم است. نکته ديگر مقابله با انحرافات بازار است. البته دخالت در بازار نه، ولي نظارت‌ها حتما بايد افزايش پيدا کند. تامين حداقل معاش مردم براي اقشار ضعيف و ارائه کارت اعتباري براي سه‌دهک پايين از ديگر برنامه‌هاست.
اما تقريبا اين وعده‌ها طي 15 ماه گذشته که از عمر دولت سيزدهم مي‌گذرد، محقق نشده است. نه تورم مهار شد و به نصف رسيد و نه آنچه تحت عنوان انحرافات بازار گفته مي‌شد، مديريت شد. آمارهاي رسمي مرکز آمار و بانک مرکزي هم وضعيت نامطلوب تورم در بيش از يک سال گذشته را تاييد مي‌کند.
