به گزارش بنکر (Banker)، قیمت هر دلار آمریکا (اسکناس) در جریان معاملات دیروز هجدهم اسفند ۹۸ صرافی‌های بانکی ۱۵هزار تومان بود. همچنین هر یورو در صرافی‌های بانکی ۱۶هزار و ۴۰۰ تومان خریداری شده و ۱۶هزار و ۵۰۰تومان فروخته شد. قیمت بر این اساس فروش دلار در بازار آزاد تهران به بالاترین حد در ۱۷ماه گذشته رسید. برخلاف انتظار شماری از تحلیلگران فنی بازار، دلار در کانال ۱۵ هزار تومانی باقی ماند.
به گفته فعالان، تعدادی از تحلیلگران فنی پس‌از افت روزهای اخیر در کانال‌های اطلاع‌رسانی خود عنوان کردند که قیمت دلار حرکت به سوی کانال ۱۴هزار تومانی را آغاز کرده است و حتی یکی از آنها به صراحت در کانال اطلاع‌رسانی خود نوشت که خریدی برای دلار نخواهد داشت و منتظر اعدادی چون ۱۴ هزار و ۷۰۰ الی ۱۴هزار و ۸۰۰تومان است. به‌رغم چنین انتظاری، هفته گذشته پس از نوسانات رفت و برگشتی، دلار به کانال ۱۴ هزار تومانی نرفت.
بازار در روز چهارشنبه هفته گذشته قبل از تعطیلات چند روز اخیر دو نیمه متفاوت داشت؛ در نیمه اول روز که برای بخشی از معامله‌گران و تحلیلگران غیرمنتظره بود، قیمت تا نزدیکی سطح ۱۵ هزار و ۵۰۰تومانی رشد کرد. در نیمه دوم روز این ارز کمی از سطح یاد شده عقب نشینی کرد و حتی محدوده ۱۵هزار و ۳۰۰ تومانی را به خود دید. با این حال، حدود ساعت ۴ بعدازظهر روی عدد ۱۵ هزار و ۴۰۰ تومان قرار گرفت که ۱۰۰ تومان بیشتر از روز سه‌شنبه بود.
به گفته فعالان، این رشد موجب شده بود که مخاطب برخی از تحلیلگران فنی که معمولا بازیگران آماتور بازار هستند، معترض شوند و حتی عنوان شده است که در گروه‌های تلگرامی این تحلیلگران، مخاطبان عنوان می‌کردند که با توجه به سیگنال معامله‌گران فنی، فروشنده شدند؛ در واقع افزایش روز چهارشنبه به آنها ضرر زده بود و آنها نسبت به این موضوع معترض بودند.
البته معمولا تحلیلگران فنی به صراحت از تغییر کانال بازار صحبت نمی‌کنند و ممکن است آنها اشاره کرده باشند که بازار در صورت شکسته شدن حمایت ۱۵ هزار و ۲۰۰ تومانی توانایی ورود به کانال پایین‌تر را دارد. آنچه مسلم است یکی از عواملی که موجب شد پیش‌بینی کاهشی شماری از تحلیلگران محقق نشود، بالا ماندن نرخ حواله درهم بود که به نوسانات خود بالای محدوده ۴هزار و ۲۰۰ تومانی ادامه داد. درهم در روزهای اخیر تبدیل به متغیری شده است که نوسانات آن برای بازار از اهمیت زیادی برخوردار است.
برخی فعالان نیز باور داشتند بالا رفتن ارزش دلار در سامانه نیما ممکن است سیگنال افزایشی به بازار آزاد داده باشد. در این میان، برخی کارشناسان عقیده دیگری داشتند و معتقد بودند افزایش نرخ‌ها در سامانه نیما حتی می‌تواند به آرامش بیشتر بازار آزاد منجر شود. از نظر آنها با نزدیک‌شدن نرخ‌ها به همدیگر، انگیزه برای عرضه ارز در سامانه نیما بالاتر خواهد رفت و این امر می‌تواند بار تقاضا از بازار آزاد را نیز کاهش دهد.
در تمام دنیا نرخ ارز به خاطر گسترش بیماری کرونا افت کرده و ایران تنها کشوری است که در این بحران با رشد قیمتها روبروست که این امر به خاطر اقتصاد بیمار کشور است. با وجود تاکید مقام‌های دولت و بانک مرکزی ایران مبنی بر بی‌تاثیر بودن بازگشت ایران به فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی(FATF) بر بازار ارز این کشور ولی شتاب رشد بهای دلار در بازار آزاد تهران موضوع دیگری را ثابت می‌کند.
بستن مرزهای کشورهای همسایه و کاهش صادرات
البته شیوع سریع ویروس کرونا در ایران تبادل تجاری ایران با کشورهای همسایه به ویژه عراق، افغانستان و ترکیه را دشوار کرده و همین امر بر نگرانی بازار در خصوص عرضه کافی ارز افزوده است. به طوری که مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران نیز با انتشار توییتی نسبت به خسارت جدی قطع صادرات به دلیل شیوع کرونا هشدار داده است. در حال حاضر کشور عراق 5مرز تجاری خود را بر ایران بسته است و مبادلات تجاری ما با این کشور به پایین‌ترین حد ممکن رسیده است. سایر کشورهای همجوار نیز با بستن مرزها یا سخت‌گیری در جابجایی کالاها سنگ بزرگی در تجارت ایران و به دنبال آن ارزآوری برای کشور ایجاد کرده است.
جو نزولی بازار نفت نیز بی‌تاثیر نیست
از سوی دیگر حاکم شدن جو نزولی بر بازار جهانی نفت، شرایط را برای رشد نرخ ارز در بازار ایران فراهم کرده است. به اعتقاد کارشناسان در حال حاضر نرخ ارز منطبق با متغیرهای واقعی اقتصاد کشور نبوده است. در پی کندی کسب و کار در چین ناشی از ویروس کرونا و برخی مشکلات جانبی دیگر این حوزه مهم ارزی در یک هفته گذشته دچار تنش شده بود.
فعالان بازار ارز امیدوارند به‌تدریج مشکل تعهدات انباشت شده برطرف شود. بر اساس این گزارش محدودیت دسترسی فروشندگان درهم مدت‌دار ناشی از مشکلات مربوط به شیوع کرونا در چین یکی از دلایل بنیادی افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر بود که با برطرف شدن آن احتمال کاهش نرخ ارز جدی خواهد شد. اگرچه محدودیت‌های صادرات غیر نفتی به بعضی کشورهای همسایه در روزهای اخیر ناشی از وحشت تولید شده از شیوع کرونا که روی نرخ ارز نیز بی‌تاثیر نبوده، هنوز به طور کامل رفع نشده است.
شیوع کرونا عامل رشد قیمتها
با شیوع ویروس کرونا در ایران، انتظار می‌رود که سفرهای پایان سال کاهش پیدا کند؛ اما به گفته مسئولان و فعالان بازار ارز، با جو روانی حاکم بر این بازار ناشی از قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه FATF و افزایش تقاضای خرد در بازار، قیمت ارز مقداری افزایش یافته است. بخشی از معامله‌گران عنوان می‌کنند نگرانی‌های مربوط به ویروس کرونا موجب شده است که برخی افراد تمایل بیشتری داشته باشند که سرمایه خود را از کشور خارج کنند. این درحالی است که دسته دیگری معتقدند، مبادلات مالی پس از گسترش ویروس کرونا دشوارتر شده و متقاضیان به راحتی نمی‌توانند ارز مورد نیاز خود را تهیه کنند.
در واقع هر دو گروه، بالا رفتن قیمت‌های حواله را در نتیجه گسترش ویروس کرونا ارزیابی می‌کنند، ولی از زاویه‌ای متفاوت. گروه دیگری به‌جای نقش معاملات حواله‌ای، به تحرکات معامله‌گران و نوسان‌گیران بزرگ اشاره می‌کنند. از نظر آنها، افزایش قیمت اخیر قیمت دلار ناشی از ورود مردم عادی برای خرید دلار نبوده است؛ به گفته این دسته، این معامله‌گران بزرگ هستند که با خرید و فروش‌های سنگین در این دوران نااطمینانی به نوسانات دامن زده‌اند.
حتی گروهی باور دارند مردم کمتر از قبل برای خرید دلار به صرافی‌های منتخب بانکی مراجعه می‌کنند؛ با وجود این سرعت رشد و کاهش قیمتها بالاست. بانک مرکزی نیز به نظر می‌رسد سعی دارد با بالا بردن قیمت صرافی‌های بانکی و محدود کردن بیشتر گردش ریال نوسانات را مدیریت کند. عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی در روزهای گذشته با اشاره به التهابات بازار ارز تاکید کرده بود که دلار دوباره به زیر ۱۴هزار تومان می‌رسد و مردم برای سرمایه‌گذاری در بازار ارز، باید این ریسک را بپذیرند. او از سوی دیگر معتقد است که قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه FATF تاثیری بر روابط بانکی ایران ندارد و این افزایش قیمتها هیجانی است، چراکه ایران پیش از این نیز روابط بانکی خاصی با سایر کشورها نداشته است و عملا بانک‌های ایرانی تحریم بوده‌اند.
جو روانی FATF همچنان پابر جاست
در این زمینه یکی از صرافان بازار گفت: یکی از دلایل افزایش قیمت ارز، افزایش تقاضاست که به واسطه ایجاد جو روانی در پی قرار گرفتن نام ایران در لیست سیاه FATF ایجاد شده است. وی با بیان اینکه تا پیش از این نیز روابط بانکی ایران با سایر کشورها تفاوتی با حال حاضر نداشت، تصریح کرد: با توجه به ورود ویروس کرونا به ایران ممکن است سفرهای پایان سال کاهش پیدا کند، اما از سوی دیگر با توجه به ایجاد جو نادرست روانی بسیاری از افرادی که قصد خرید ارز برای پایان سال را دارند، از اکنون برای خرید خود اقدام کرده‌اند و این میزان تقاضا را افزایش داده که این تقاضا به تدریج کاهش خواهد یافت.
به گفته این عضو کانون صرافان، با وجود افزایش تقاضای خرد در بازار اسکناس، صرافی‌ها ارز مورد نیاز مردم را تامین می‌کنند و مشکلی از بابت تامین ارز وجود ندارد. وی تاکید کرد: انتظار ما این است که با گذر از این مقطع زمانی، کاهش جو روانی و کاهش تقاضا، قیمت ارز نیز بار دیگر کاهش یابد.
نگرانی از دست رفتن سرمایه‌ها
حسین سهی کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با آفتاب یزد در این زمینه گفت: با شیوع کرونا در ایران کشورهای همسایه بازار خود را به روی ایران بسته‌اند که کاهش مبادلات تجاری باعث کمبود ارز و رشد قیمت آن در بازار شده است. وی خاطرنشان کرد: از آنجایی که ایران به خاطر تحریم‌ها مبادلات چندانی با کشورهای جهان و کشورهای اروپایی ندارد، منبع ارزآوری ما در حال حاضر فروش نفت با دور زدن تحریم‌ها و تجارت با کشورهای همسایه و چین است. طبیعی است که چین به خاطر مبداء بودن ایجاد ویروس کرونا تجارت خود را با ایران کاهش داده و نفت هم خریداری ندارد.
وی گفت: از این رو سایر کشورهای همسایه که مشتریان ما بودند با بستن مرزهای زمینی مبادلات تجاری و ارزی خود را به روی ایران بسته‌اند و این مسئله یکی از علتهای کمبود ارز و افزایش قیمتها در روزهای پایانی سال 98 است. وی ادامه داد: از سوی دیگر بازار ایران یک بازار هیجانی است و تحت تاثیر اقتصاد بیمار کشور است. جو روانی حاصل از شیوع کرونا و قرار گرفتن نام ایران در لیست FATF باعث تاثیر روانی تحولات رخ داده بیشتر از تاثیر واقعی آنها شده است. یعنی نگرانی ناشی از آثار احتمالی محدودیت در نقل و انتقال ارز باعث بالا رفتن قیمتها شده است. وی تصریح کرد: از سوی دیگر شیوع کرونا باعث نگرانی از دست رفتن سرمایه‌ها و یافتن بازاری مطمئن از سوی مردم برای حفظ ارزش پول خود شده که این امر یکی از دلایل هجوم خریداران به بازار شده است.
به گفته وی کاهش قیمت نفت جهانی از یک سوی و کسری بودجه دولت در روزهای پایانی سال از دیگر دلایل افزایش نرخ دلار است. با این که ما شاهد کاهش سفرهای خارجی و ممنوعیت سفرهای داخلی هستیم بنابراین تقاضای ارز در این بخش با افت مواجه شده اما جو هیجانی بازار مانع کاهش قیمتها شده است. وی افزود: افت گردشگران و ریزش شدید آنها در ایران به خاطر شیوع کرونا به طور طبیعی ارزآوری آنها را نیز کاهش داده است و نمی‌توان از این مسئله هم برای افزایش رشد قیمت دلار غافل ماند.
