به گزارش بنکر (Banker)، در شرایطی که آخرین اکران از وضعیت شاخص‌های کلان اقتصادی نشان از تداوم تزریق پول داغ به اقتصاد دارد، رئیس‌کل جدید نخستین مأموریت‌اش کنترل پایه پولی و نقدینگی خواهد بود. جدید‌ترین روایت بانک مرکزی نشان می‌دهد ضریب فزاینده نقدینگی در پایان مرداد1400 به رقم 7.601 رسیده و از سوی دیگر پایه پولی در پایان ماه گذشته نسبت به آخر سال1399 معادل 12.4درصد رشد کرده که نسبت به دوره مشابه سال قبل 9.5درصد افزایش داشته است.
دلیل افزایش پایه پولی در این مدت، به‌گفته بانک مرکزی، ناشی از استقراض دولت از پول پرقدرت بانک مرکزی، در قالب تنخواه‌گردان خزانه بوده است. حال سؤال این است که کدام‌یک از گزینه‌های مطرح برای نشستن روی صندلی داغ بانک مرکزی قدرت این را خواهد داشت که جلوی نرخ تورم کم‌سابقه در اقتصاد ایران را بگیرد؟
میراثی برای رئیس‌کل جدید
فارغ از اینکه چه‌کسی روی صندلی داغ بانک مرکزی بنشیند، چالش اصلی پیش روی این بانک، رفتن به جنگ تورم و مذاکره جدی با تیم اقتصادی دولت، برای توافق بر سر بستن راه استقراض دولت از بانک مرکزی است. مأموریت دیگر رئیس‌کل جدید البته گفت‌وگوهای جدی و اقدام‌های عملی برای بستن راه چاپ پول پرقدرت ناشی از فعالیت بانک‌هایی است که از ناترازی شدید رنج می‌برند.
چنان‌که گزارش جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد اقتصاد همچنان از ناحیه تورم بالا تحت فشار قرار دارد. این گزارش با اشاره به رشد 63درصدی ارزش صادرات ایران در 5ماه نخست امسال نسبت به‌مدت مشابه پارسال در کنار رشد 20.7درصدی واردات، می‌افزاید: نشانه‌هایی از روند بهبود وضع بازار سهام مشاهده می‌شود اما قیمت مسکن هم با افزایش مواجه شده است.
سیاستگذاری پولی تأکید دارد: چنانچه مسیر صعودی قیمت دارایی‌ها دلالتی بر تغییر در سطح انتظارات تورمی داشته باشد، ممکن است به اقدام سیاستگذار پولی نیاز باشد. اشاره بانک مرکزی به ریسک افزایش انتظارات تورمی و احتمال چرخش در سیاست‌های پولی برای تورم‌زدایی از بازارهای دارای پتانسیل تورمی است.
رئیس‌کل آینده بانک مرکزی در شرایطی وارد ساختمان میرداماد خواهد شد که میانگین قیمت هر دلار آمریکا در بازار ایران در مرداد امسال به 25.5هزار تومان رسیده و به باور بانک مرکزی، عوامل بنیادین مؤثر در بازار ارز در سال‌جاری به‌دلیل تغییر در موازنه تجاری ایران دارای توازن نسبی است تا جایی که این بانک می‌گوید: صادرات نفتی ایران نسبت به پارسال افزایش یافته اما چالش احتمالی رئیس‌کل جدید حفظ ثبات در بازار ارز درصورت برهم‌خوردن تعادل در عرضه و تقاضای ارزی، به‌ویژه متاثر از مذاکرات هسته‌ای در ماه‌های آینده خواهد بود.
اثر پول‌های داغ روی دست رئیس‌کل
مستأجر بعدی بانک مرکزی مسئولیتی دشوار، سخت و پیچیده را قبول می‌کند. او به محض ورود به بانک مرکزی با بحران پول‌های داغ مواجه خواهد شد. گزارش جدید بانک مرکزی از تحولات اقتصاد کلان نشان می‌دهد حجم نقدینگی در پایان مرداد سال۱۴۰۰ نسبت به پایان سال۱۳۹۹ معادل 12.8درصد رشد کرده و پایه پولی هم معادل 12.4درصد قد کشیده است.
براساس گزارش همشهری، زنگ خطر اینجاست که در پایان مرداد سال۱۴۰۰، ضریب فزاینده نقدینگی به رقم 7.601 رسیده که در مقایسه با رشد دوره مشابه سال گذشته 10.5واحد درصد کاهش نشان می‌دهد. البته دلیل اصلی افزایش ضریب فزاینده نقدینگی در پایان مرداد۱۴۰۰ نسبت به پایان سال۱۳۹۹، ناشی از کاهش نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به سپرده‌ها و کاهش نسبت ذخایر اضافی به سپرده‌ها بوده است.
علاوه بر اینها، رسیدن نرخ رشد نقدینگی به مرز 39.1درصد و پایه پولی به 42.1درصد، نشانه‌های هشداردهنده‌ای است که باید رئیس‌کل جدید زودتر برای آن چاره‌اندیشی کند و نرخ رشد نقدینگی را دست‌کم به محدوده 27درصد، یعنی میانگین رشد بلندمدت نقدینگی در اقتصاد ایران، کاهش دهد. او در عین حال باید دولت را مجاب کند پولی را که قرض گرفته، زودتر تسویه کند.
نتیجه اکران نمایش اقتصاد ایران پیش از رونمایی از گزینه نهایی ریاست بانک مرکزی، مانور پول‌های داغ و احتمال فوران انتظارات تورمی است.
گزینه‌های احتمالی رئیس‌کلی در یک قاب
از محمد طالبی، محمد رضا فرزین، علی صالح‌آبادی، غلامرضا سلیمانی و محمدهادی زاهدی‌وفا به‌عنوان گزینه‌های احتمالی ریاست بانک مرکزی یاد می‌شود، همشهری از یک منبع نزدیک به وزیر اقتصاد کسب اطلاع کرد که اعضای ارشد دولت در حوزه اقتصاد، هنوز بر سر انتخاب گزینه نهایی به جمع‌بندی نرسیده‌اند.
براساس آخرین خبرهای تأیید‌نشده، یکی از گزینه‌ها، محمد طالبی، دبیرکل فعلی بانک مرکزی و مدیرعامل اسبق بانک کشاورزی است که سابقه فعالیت در شرکت سرمایه‌گذاری تدبیر و ستاد اجرایی فرمان امام را در کارنامه خود دارد.
او دارای دکتری مدیریت مالی از دانشگاه تهران است و عضو هیأت علمی و مدرس دانشگاه امام‌صادق(ع) هم است که در زمان ریاست کلی عبدالناصر همتی بر بانک مرکزی مسئولیت دبیرکلی بانک مرکزی را برعهده گرفته است.
گزینه دیگر محمدرضا فرزین، مدیرعامل فعلی بانک خصوصی کارآفرین است و پیش از این یکی از گزینه‌های تصدی وزارت اقتصاد بود. او از مدیران اقتصادی است که در دولت محمود احمدی‌نژاد هم معاون وزیر اقتصاد بود و بعدها مدیرعامل صندوق توسعه ملی شد.
او دارای دکتری اقتصاد و تجارت بین‌الملل از دانشگاه علامه طباطبایی است و البته در رشته اقتصاد سنجی فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران است. علی صالح‌آبادی، مدیرعامل فعلی بانک توسعه صادرات و رئیس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار نیز یکی از گزینه‌های جدی است.
گفته می‌شود انتخاب نخست و اصلی وزیر اقتصاد، برای تصدی سمت رئیس‌کلی بانک مرکزی او بوده، حالا البته این احتمال جدی مطرح است که خاندوزی از صالح‌آبادی به‌عنوان معاون بانک و بیمه وزارت اقتصاد، با اختیارات ویژه استفاده کند.
او دکتری مدیریت مالی از دانشگاه تهران دارد و البته تحصیل‌کرده و فارغ‌التحصیل دانشگاه امام‌صادق است که در دولت حسن روحانی با حکم علی طیب‌نیا، وزیر اسبق اقتصاد به‌عنوان مدیرعامل بانک توسعه صادرات انتخاب شد. غلامرضا سلیمانی، رئیس‌کل فعلی بیمه مرکزی هم از گزینه‌های دیگری است که گفته می‌شود دیدارهایی هم با معاون اول و معاون اقتصادی رئیس‌جمهور داشته است و گفته شده مذاکراتی هم با او برای ریاست بر بانک مرکزی انجام شده است.
او دارای دکتری حسابداری و مالی از دانشگاه تهران و عضو علمی دانشگاه الزهرا(س) است. او پیش از این مدیرعاملی چند شرکت سرمایه‌گذاری و ریاست هیأت مدیره بانک پارسیان را هم برعهده داشته است. سلیمانی وابستگی سیاسی خاصی ندارد.
او در مدت تصدی مسئولیت بیمه مرکزی تلاش کرده شفافیت در صنعت بیمه را از طریق ایجاد سامانه‌ها و اصلاح فرایندها افزایش دهد و به‌احتمال زیاد درصورت انتخاب به‌عنوان رئیس‌کل بانک مرکزی هم چنین ماموریتی را در اولویت خود قرار خواهد داد. محمدهادی زاهدی وفا، استادیار گروه اقتصاد نظری و رئیس اسبق دانشکده معارف و اقتصاد دانشگاه امام‌صادق، از دیگر گزینه‌های احتمالی تصدی پست ریاست بانک مرکزی است.
زاهدی‌وفا پیش‌تر معاون اقتصادی وزیر اقتصاد بوده و البته در کارنامه او سابقه فعالیت بانکی دیده نمی‌شود. او درصورت انتخاب، پس از علی باقری که معاون سیاسی وزیر امور خارجه شد، دومین چهره نزدیک به سعید جلیلی است که به ترکیب دولت سید ابراهیم رئیسی اضافه خواهد شد.
البته این احتمال هم وجود دارد که تا اطلاع ثانوی و تصمیم‌گیری نهایی، اکبر کمیجانی همچنان رئیس‌کل باقی بماند؛ احتمالی که این‌روزها زمزمه‌ها درباره آن کمی تقویت هم شده است.
