فرار نقدینگی از بورس شتاب گرفت

به گزارش بنکر (Banker)، ارقام موجود نشان می‌دهد به‌دلیل تداوم روند نزولی بورس در 1.5سال گذشته روند خروج نقدینگی از بازار سهام شتاب گرفته است.

 نزول شاخص بورس‌ که از20مرداد پارسال شروع شده، همچنان ادامه دارد و هر روز ابعاد تازه‌تری به‌خود می‌گیرد. تازه‌ترین اطلاعات نشان می‌دهد روند خروج نقدینگی در بورس شتاب گرفته و این موضوع به افت شدید ارزش روزانه معاملات در بورس و فرابورس منجر شده است.

روند نزولی قیمت‌ها هم هر روز شتاب بیشتری می‌گیرد. این موضوع به افزایش اعتراض‌ها در میان سرمایه‌گذاران و سهامداران منجر شده است به‌طوری که برخی سهامداران به طعنه از بورس به‌عنوان کوره پول‌سوزی یاد می‌کنند و بر این باورند که از اواسط سال قبل تاکنون هر پولی که در بورس سرمایه‌گذاری شده، با کاهش شدید ارزش مواجه شده است.

ارقام موجود نیز این موضوع را تأیید می‌کند به‌طوری که بازده سرمایه‌‌گذاری در بورس از ابتدای امسال تاکنون به صفر رسید و مقایسه دقیق‌تر میزان بازده با محاسبه شاخص قیمت هم‌وزن بیانگر آن است که میزان بازده سرمایه‌گذاری در بورس از ابتدای سال تاکنون منفی 25درصد بوده است. مجموع ارزش بورس و فرابورس از 20مرداد پارسال تاکنون 3000هزار میلیارد تومان کاهش یافته، ارزش دلاری بازار سهام هم از 425میلیارد دلار به 225میلیارد دلار رسیده است.

میانگین زیان سهامداران در این مدت دست‌کم 36درصد بوده است. با وجود چنین نزول سنگینی، روند نزولی شاخص کل بورس تهران همچنان ادامه دارد.

رکورد کاهش ارزش معاملات شکست

آمارها نشان می‌دهد روند نزولی شاخص از ابتدای هفته جاری شتاب بیشتری گرفته و ظرف روز‌های شنبه و یکشنبه 110هزار میلیارد تومان، معادل 3میلیارد دلار، از ارزش بازارسهام از دست رفته است اما این فقط بخشی از ماجرا‌ست. طبق اطلاعات موجود ارزش کل معاملات ظرف 2روزگذشته به مرز 2هزار میلیارد تومان رسیده که پایین‌ترین میزان معاملات ظرف 2سال گذشته است.

این میزان معاملات انجام‌شده در بورس یک‌چهارم میانگین معاملات در شهریور ماه امسال و یک‌نهم میزان معاملات در روز‌های اوج بازار در سال گذشته است.  پارسال و در روز‌های اوج، سهامداران حقیقی روزانه به‌طور متوسط بین 18تا 20هزار میلیارد تومان معامله خرد در بازار سهام انجام می‌دادند.

سال گذشته ارزش کل معاملات با احتساب معاملات خرد حتی در برخی روزها به 37هزارمیلیارد تومان هم رسید. مقایسه این ارقام نشان می‌دهد ارزش کل بازار سهام در شرایط فعلی با افت زیادی مواجه شده و بازار را با رکود سنگینی مواجه کرده است.

دلایل کاهش ارزش معاملات

اطلاعات مربوط به ارزش کل معاملات و ارزش روزانه معاملات خرد نشان می‌‌دهد بخش زیادی از کاهش شدید ارزش معاملات به خروج گسترده نقدینگی از بورس بازمی‌گردد. با توجه به طولانی‌شدن زمان رکود، بسیاری از سهامداران امید خود را از دست داده‌اند و هر روز بر حجم خروج نقدینگی از بورس اضافه می‌شود. برخی اطلاعات تأیید‌نشده حاکی است در این مدت 120هزار میلیارد تومان نقدینگی‌ از بازار سهام خارج شده است.

اطلاعات همشهری نشان می‌دهد که فقط از فروردین امسال تاکنون، 37هزار میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شده است. اطلاعات دقیق‌تر نشان می‌دهد که یک جابه‌جایی در ترکیب منابع در بازار سهام اتفاق افتاده و نقدینگی از بازار سهام به سمت بازار اوراق بدهی مهاجرت کرده است.

طبق داده‌های موجود در مقابل خروج روزانه 150تا 350میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام بین 100تا 150میلیارد تومان نقدینگی به‌طور متوسط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری و به‌طور غیرمستقیم به بازار اوراق بدهی تزریق می‌شود. هم‌اکنون بخش عمده دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری، در اوراق بدهی سرمایه‌گذاری می‌شود و خروج پول از سهام و تزریق آن به صندوق‌های سرمایه‌گذاری به نوعی به‌معنای سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی است.

برخی تحلیلگران بر این باورند که بالا‌بودن نرخ سود اوراق بدهی و به‌طور ویژه اسناد خزانه اسلامی یکی از دلایل خروج نقدینگی از سهام به سمت بازار اوراق بدهی است. هم‌اکنون نرخ بازده مؤثر اسناد خزانه اسلامی به‌طور مثال اخزا05 بالغ بر 24.73درصد است درحالی‌که ظرف چند هفته گذشته نرخ بازده این اوراق حتی از مرز 25.4درصد هم فراتر رفته است.

اثر نرخ بهره

تحلیلگران می‌گویند عوامل متعددی در خروج نقدینگی از بورس نقش داشته، به‌طور مثال عواملی چون نزول قیمت دلار، نا‌مشخص‌بودن نتایج برجام و حتی بودجه سال‌1401 در رکود بورس نقش داشته‌اند با این حال به زعم بسیاری از تحلیلگران یکی از دلایل تداوم رکود در بورس، بالا‌رفتن نرخ سود اوراق بدون ریسک یعنی اوراق بدهی در بازار سرمایه است.

حبیب فرجی دانا، کارشناس بازار سرمایه درباره نرخ بهره و تأثیر آن بر بازارسرمایه، گفت: هم‌اکنون نرخ بازده اوراق بدهی بالاست و در محدوده ۲۳ تا ۲۴درصد است. اگر این نرخ به محدوده ۲۰درصد برسد، در بازار سرمایه تأثیر خوبی خواهد گذاشت.

او ادامه داد: افزایش نرخ بازده این اوراق به کاهش ورود نقدینگی به بورس و نزول بازار سهام منجر شده و موجب شده انتشار گزارش‌های مثبت شرکت‌ها نیز تأثیری بر بورس نداشته باشد. او افزود: همچنین تحت‌تأثیر این عامل منابع بانک‌ها محدود شده و چون خریدار اصلی اوراق بدهی بانک‌ها هستند، پول کافی برای خرید اوراق بدهی وجود ندارد و این موضوع تأثیر منفی بر معاملات بورس گذاشته است.

در واقع در بازار سرمایه پول قدرتمند و کلانی وجود ندارد که اوراق را بخرد و به قیمت واقعی برساند. به‌گفته او، سیاست‌های انقباضی که از طریق نرخ بهره اعمال می‌شود، باعث شده گزارش شرکت‌ها تأثیری بر رشد بورس نگذارد. میثم علی‌محمدی، کارشناس پولی و بانکی نیز درباره اثر افزایش نرخ بهره بدون ریسک بر بازار سهام، گفت: برای رشد بازار سرمایه باید نرخ بهره روند نزولی را طی کند‌.

او در پاسخ به این پرسش که چرا افزایش سود شرکت‌ها نمی‌تواند به رونق بورس منجر شود، گفت: زمانی که نقدینگی وجود نداشته باشد، گزارش شرکت‌ها، هر چند مثبت، هیچ کمکی به رونق بازار سرمایه نمی‌کند. به‌گفته او هم‌اکنون گزارش‌‌ها و پیش‌بینی‌های خوبی از شرکت‌ها وجود دارد اما‌ برای رشد بازار ابتدا اعتماد و سپس نقدینگی نیاز است. زمانی که نقدینگی نباشد، حتی با بهترین گزارش‌ها هم بازار سرمایه رشد نمی‌کند.