رشد هفت ماهه اصلی‌ترین کمیت‌های پولی در 4 سال اخیر بررسی شده است. داده‌ها نشان می‌دهد که چگونه رشد نقدینگی محدود شده و در عوض، رشد پایه پولی همچنان ادامه دارد.
به گزارش بنکر (Banker)، به طور کلی با توجه به رابطه مستقیم حجم نقدینگی و تورم در جامعه بر اساس داده‌های تاریخی اقتصاد ایران، این کمیت پولی برای سیاست‌گذاران از اهمیت وافری برخوردار است درحالیکه رابطه نقدینگی و تورم با پایه پولی دچار ابهام بوده و تحت تاثیر بسیاری از عوامل درونزا قرار دارد.
البته بر اساس ادبیات جدید، رابطه علت و معلولی واضحی نیز بین نقدینگی و تورم وجود ندارد و تحت تاثیر شرایط مختلف علیت میان این دو متغیر تغییر می‌کند، اما یک چیز مشخص است و آن اینکه رشد یکی از این متغیرها، محرک رشد متغیر دیگر است.
به نوشته اکوایران، بیشترین رشد ماهانه پایه پولی عموما در اسفند هر سال تحت اثر تنخواه دولت رخ می‌دهد که در بازه مورد بررسی این گزارش(هفت ماهه ابتدایی هر سال) رشد کل‌های پولی در اسفند ماه لحاظ نشده است.
حجم پول پرقدرت و نقدینگی در گردش در مهر 1399
بررسی‌ها از مهر 1399 نشان می‌دهند حدود 2 هزار و 959 همت نقدینگی در رگ‌های اقتصاد طی این بازه زمانی در گردش بوده که پایه پولی 386.3 همتی با ضریب فزاینده 7.66 برابری، منجر به شکل‌گیری این حجم از نقدینگی شده است.
بر اساس محاسبات حجم نقدینگی در این مقطع زمانی رشد 20 درصدی نسبت به انتهای 1398 داشته و در مقابل حجم پول پرقدرت تنها 9.5 درصد بیشتر شده است.
پول پرقدرت به تمام اعتبارهایی گفته می‌شود که در ازای دارایی‌های ترازنامه‌ای بانک مرکزی منتشر می‌شود.
با توجه به اینکه بانک‌ها قابلیت خلق شبه پول دارند، می‌توانند مقدار نقدینگی بیشتری از پول پرقدرت در اقتصاد رواج دهند که به نسبت تکثیر اعتبار توسط آنان در مقایسه با پایه پولی، ضریب فزاینده گفته می‌شود.
مهر 1400؛ بیشترین رشد هفت ماهه نقدینگی در 4 سال اخیر
اگر به مهر ماه دو سال گذشته یعنی سال 1400 بازگردیم، مشاهده می‌شود که در ازای ضریب فزاینده 7.97، پایه پولی 530 همتی به نقدینگی 4 هزار و 226 همت تبدیل شده است.
علاوه بر این موضوع، مطالعات نشان می‌دهد حجم نقدینگی در اولین ماه پاییزی 1400 بیش از 21.5 درصد نسبت به ابتدای سال بیشتر شده و نرخ رشد هفت ماهه پایه پولی نیز حدود 15.5 درصد به ثبت رسیده است.
ضریب فزاینده نشان می‌دهد که به ازای هر یک واحد پول چاپ شده توسط بانک مرکزی، چند واحد نقدینگی در اقتصاد به جریان می‌افتد.
اولین ماه پاییزی 1401 و عبور حجم پول پرقدرت از مرز 700 همت
این درحالیست که در مهر 1401 کل پایه پولی موجود در جامعه 712.9 همت بوده که با توجه به ضریب فزاینده به ثبت رسیده در این مقطع معادل 7.96، مجموعا 5 هزار و 676 همت نقدینگی در جامعه به وجود آمده است.
داده‌ها نشان می‌دهد رشد هفت ماهه پایه پولی در این مقطع زمانی حدود 18 درصد و رشد نقدینگی تقریبا 17.5 درصد به ثبت رسیده است.
کاهش رشد هفت ماهه نقدینگی در مهر 1402
مطالعات نشان می‌دهد در مهر 1402 حدود 995.2 همت پول پرقدرت توسط بانک مرکزی در اقتصاد تزریق شده که با توجه به ضریب فزاینده 7.21 برابری، نهایتا 7 هزار و 177 همت نقدینگی در جامعه به جریان افتاده است.
مشاهده می‌شود رقم پایه پولی در قیاس با انتهای اسفند 1401، حدود 15.7 درصد و میزان نقدینگی در جامعه بیش از 13 درصد رشد کرده است.
فراز و نشیب نرخ رشد هفت ماهه کل‌های پولی طی 4 سال اخیر
همانطور که داده‌ها بیان می‌کنند، رشد هفت ماهه نقدینگی در 4 سال اخیر، بیشترین مقدار خود معادل 21.5 درصد را در سال 1400 به ثبت رساند اما نهایتا در سال جاری به کمترین میزان 4 ساله خود یا به عبارت دیگر رشد 13.3 درصدی رسیده است.
در مقابل رشد هفت ماهه پایه پولی در سال گذشته به اوج خود یعنی 18 درصد پا نهاده و پس از آن مجددا روند نزولی خود را آغاز کرده است اما همچنان بیشتر از مهر 1399 و 1400 قرار دارد.
علاوه بر این موضوع، بررسی‌ها حاکی از رقم خوردن پایین‌ترین ضریب فزاینده مهر ماه در سال جاری در مقایسه با سال‌های اخیر هستند.
سیاست پولی فعلی بانک مرکزی
به طور کلی نقدینگی از دو کانال افزایش می‌یابد، یا باید پایه پولی حجیم‌تر شود یا باید ضریب فزاینده درون اقتصاد به نرخ‌های بالاتری صعود یابد.
در حال حاضر بانک مرکزی درحال تلاش برای کنترل ضریب فزاینده اقتصادی بوده و با استفاده از سازوکار نظارت بیشتر بر بانک‌ها و محدود کردن مخاطره‌های اخلاقی در سیستم بانکی، تلاش در کنترل حجم نقدینگی دارد.
