به گزارش بنکر (Banker)، در شرایطی که جواد فلاح، مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالا اعلام کرده آیین‌نامه‌های مربوط به فروش اموال مازاد بانکها تدوین شده و امکان انجام معامله اموال غیرمنقول در تالار فرعی بورس کالا وجود دارد. به‌نظر می‌رسد تصمیم‌گیری برای فروش رقابتی این املاک در بازار سرمایه در پیچ‌وخم‌های مبهم و نامعلومی گیر کرده است.
نظام بانکی در سال‌های اخیر به قدری در بنگاه‌داری و خرید املاک غرق شده که از وظیفه اصلی خود بازمانده؛ مشکلی که رهایی از آن شاید با فروش اموال، املاک و سهام مازاد میسر شود.
بانکها در طول سال‌های گذشته به جای اینکه به‌کار اصلی خود یعنی سپرده‌پذیری و اعطای تسهیلات بپردازند بخشی از سپرده‌های مردم را یا املاک خریده‌اند یا صرف سرمایه‌گذاری در سهام برخی شرکت‌ها کرده‌اند. در همه این سال‌ها مردم و بخش خصوصی که از کمبود شدید منابع مالی رنج می‌برند نتوانسته‌اند به راحتی از بانکها تسهیلات دریافت کنند. گزارش‌ها نشان می‌دهد برخی بانکها بخش عمده‌ای از نقدینگی خود را به‌غیر از سرمایه‌گذاری در اموال غیرمرتبط صرف پرداخت اعتبار به مالکان اصلی خود کرده‌اند و به مشتریانشان کمتر وام می‌دهند، در چنین شرایطی دولت و بانک مرکزی چند سال است در تلاشند بانکها را به مسیر اصلی‌شان بازگردانند و آنها را به فروش اموال مازادشان ملزم کنند اما این روند به دلایل نامعلومی به‌کندی پیش می‌رود.
سرعت کند بهینه‌سازی عملیات بانکداری
با وجود تلاش‌های انجام شده برای خلاصی بانکها از دارایی‌های منجمد، فرایند فروش اموال مازاد بانکها تاکنون سرعت لازم را نداشته به‌طوری که آخرین اطلاعات براساس گزارش‌های تفریغ بودجه سالانه نشان می‌دهد فقط 35درصد از اموال مازاد بانکها ظرف چند سال گذشته فروخته شده است. همچنین آنگونه که دیوان محاسبات کشور اعلام کرده، مجموع اموال و سهام غیربانکی مازاد بانکها 65هزار میلیارد تومان است؛ از این رقم 29هزار میلیارد تومان به اموال مازاد و 36هزار میلیارد تومان به سهام غیربانکی در شرکت‌های وابسته اختصاص دارد. بانکها براساس الزامات قانونی موظف بودند در طول دوره زمانی محدود به اردیبهشت94 تا اردیبهشت97 همه سهام و اموال‌شان را بفروشند، اما دیوان محاسبات می‌گوید: در این مدت 13هزار میلیارد تومان اموال مازاد و 10هزار میلیارد تومان سهام به فروش رفته؛ یعنی 45درصد از اموال مازاد و 27درصد از سهام غیربانکی از دایره دارایی‌های بانکها خارج شده است.
براساس گزارش همشهری،با این حال به‌نظر می‌رسد ارقام مربوط به اموال مازاد بانکها فراتر از این اعداد است چنان که دیروز علیرضا خاتون‌زاده‌ابیانه، معاون امور بانکی وزارت اقتصاد در نشستی که برای فروش اموال غیرمنقول بانکها، در بورس کالا برگزار شده بود اعلام کرد: در فهرست دارایی‌های بانکها ۱۴هزار ملک مازاد وجود دارد. او پیشنهاد کرد: برای شروع فرایند فروش املاک مازاد، بانکها ابتدا چند ملک را در بورس عرضه کنند تا چالش‌های احتمالی، شناسایی شود و پس از آن شاهد رشد عرضه‌ها باشیم.
بورس کالا آماده است
سرعت کند فروش اموال مازاد بانکها در شرایطی اتفاق می‌افتد که اقتصاد ایران بیش از هر زمان دیگر به‌دلیل کمبود منابع مالی نیازمند دریافت تسهیلات از بانکها است. طبق آخرین آمار‌ها درحال حاضر 70درصدی وام‌هایی که شرکت‌ها از بانکها دریافت می‌کنند مربوط به تامین کسری وجوه در گردش است. این عدد به خوبی نشان می‌دهد که بانکها برای افزایش قدرت وام‌دهی خود و بهینه‌سازی عملیات بانکداری باید هرچه سریع‌تر اموال مازادشان را که جزو دارایی‌های منجمد است برای کمک به تامین مالی اقتصاد بفروشند. با این حال با وجود برگزاری نشست‌های مختلف تعلل زیادی برای این کار وجود دارد. در چنین شرایطی بورس کالا هم تاکنون چندین بار برای کمک به فرایند فروش اموال مازاد بانکها اعلام آمادگی کرده به‌طوری که در نشست دیروز جواد فلاح، مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالا اعلام کرد: آیین‌نامه‌های مربوطه؛ تدوین شده و امکان انجام معاملات اموال غیرمنقول بانکها در تالار فرعی بورس کالا وجود دارد. او در عین حال افزود: هرچند شرایط مورد نظر در هیأت پذیرش بورس کالا تصویب شده اما قابل تغییر است و می‌توان روال مصوب را با رویکرد و روش دیگری که به بهبود شرایط و مدیریت ریسک منجر شود، جایگزین کرد اما بهتر است این بازار با همین شرایط آغاز به‌کار کند و رونق بگیرد و درصورت نیاز، تغییرات تازه اعمال شود.
باید جذابیت‌های ویژه درنظر گرفته شود
با وجود اینکه به‌باور بورس کالا شرایط برای انجام معاملات آماده است اما بانکها معتقدند: باید جذابیت‌های بیشتری برای انجام معاملات در این بازار در نظر گرفته شود. در همین رابطه فرزاد هیبتی، مدیر واحد کالایی کارگزاری بانک آینده گفت: باید برای فروشنده و بانک مزیت و جذابیت ویژه‌ای درنظر گرفته شود تا بانکها راغب باشند از طریق بورس اموال خود را بفروشند. او افزود: اگر قرار است این کار را انجام دهیم باید شرایط جدیدی فراهم کنیم و از طرفی این اتفاق نظارت تازه‌ای برای بانکها ایجاد نکند. به‌نظر می‌رسد باید شرایط برای بانک‌های خصوصی و دولتی یکسان باشد. اما پیمان کریمی یگانه، مدیرعامل شرکت فروش اموال مازاد بانکها (فام) به مزیت‌های واگذاری اموال مازاد بانکها از طریق بورس اشاره کرد و گفت: از مزایای عرضه این اموال از طریق بورس علاوه بر شفافیت و پاسخگویی این است که حضور بانکها در بورس به‌دلیل شفافیت بالای معاملات باعث اعتماد بیشتر سازمان‌های نظارت‌کننده بر بانکها می‌شود و از سوی دیگر تشریفات معامله و مناقصه نیز از بین می‌رود.
