تصمیمات تازه بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز

به گزارش بنکر (Banker)، در اطلاعیه این بانک آمده است که «با هدف مدیریت و تنظیم بازار ارز کشور مقرر شد سقف خرید کارگزاران (بانک‌ها و صرافی ها) در بازار متشکل ارزی از روز کاری دوشنبه مورخ ۱۳۹۹.۷.۲۱ به ۵۰۰ هزار دلار افزایش یابد. همچنین بر این اساس بانک مرکزی، روزانه از طریق بازار ساز ۵۰ میلیون دلار در بازار یاد شده به صورت اسکناس عرضه خواهد کرد.»
بانک مرکزی تاکنون در چندین مرحله اقدام به افزایش سقف خرید و فروش نقدی ارز در این بازار کرده است. آخرین باری که بازار متشکل ارزی شاهد افزایش سقف خرید و فروش نقدی ارز در این بازار بودند، دی ماه ۱۳۹۸ بود و بر‌اساس تصمیم بانک مرکزی سقف خرید و فروش از ۱۰ هزار دلار به ۵۰ هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها تغییر یافت. حالا سقف خرید کارگزاران در بانک‌ها و صرافی‌ها به ۵۰۰ هزار دلار رسیده است. به نظر می‌رسد که سیستم پولی کشور به دنبال مدیریت و تنظیم بازار از طریق جمع‌آوری بخشی از ارز موجود در بازار آزاد و عرضه آن در زمان مورد نیاز است.
دی ماه ۱۳۹۸، یعنی زمانی که بانک مرکزی تصمیم گرفته بود سقف خرید و فروش ارز را در بازار متشکل ارزی ۵ برابر کند، نرخ هر دلار حدود ۱۳ هزار تومان و نرخ هر یورو کمتر از ۱۵ هزار تومان بود.
این درحالی است که روز گذشته قیمت هر دلار در بازار تهران از ۳۱ هزار تومان عبور کرده بود. البته نرخ خرید و فروش دلار و یورو در صرافی‌های بانکی و بازار متشکل ارزی متغیر است و متناسب با نوسانات بازار آزاد در طول روز چند بار تغییر می‌کند.
گفتنی است، در روزهای گذشته بازارساز به منظور کاهش اختلاف نرخ رسمی دلار با بازار آزاد، قیمت خرید و فروش ارز در صرافی‌های بانکی و بازار متشکل ارزی را بیش از ۳ هزار تومان افزایش داد. با افزایش بیش از ۳ هزار تومانی قیمت ارز در صرافی‌های بانکی و کاهش اختلاف قیمت ارز بازار آزاد و رسمی، بانک مرکزی ممنوعیت فروش ارز سهمیه‌ای را به هر کارت ملی برداشت؛ بنابراین صرافی‌ها به هر کارت ملی یک بار در سال ۲۲۰۰ دلار ارز سهمیه‌ای می‌فروشند. پیش از این با دستور بانک مرکزی فروش ارز سهمیه‌ای موقتاً در صرافی‌های بانکی متوقف شده بود.
همچنین به دنبال اعلام سیاست تازه بانک مرکزی در خصوص عرضه روزانه ۵۰ میلیون دلار به بازار و سقف خرید ۵۰۰ هزار دلاری برای بازار متشکل ارزی، بازار واکنش نشان داد و قیمت هر دلار حدود ۶۰۰ تومان کاهش یافت. در حالی که صبح دیروز قیمت اولیه دلار در بازار ۳۱ هزار و ۲۵۰ تومان بود، ظهر دیروز با رشد ۱.۵ درصدی تا سقف ۳۱ هزار و ۷۰۰ تومان بالا رفت. اما پس از اعلام تصمیم بانک مرکزی، روند رشد قیمت دلار متوقف شد و تا قیمت ۳۱ هزار و ۱۰۰ تومان کاهش یافت.
به نظر می‌رسد که این تصمیم به مدیریت و کاهش شدت نوسانات ارزی منجر شود. هرچند که فعالان بازار براین باورند بخش عمده‌ای از رشد چشمگیر قیمت طلا و ارز و دلار واکنش هیجانی بازار به اقدام جدید امریکا بود که ۱۸ بانک ایرانی را در لیست تحریم‌های ثانویه خود قرار داد. بازار متشکل ارزی که مهم‌ترین طرح دولت برای ساماندهی بازار ارز به شمار می‌رود، کانالی رسمی برای معاملات نقدی صادرکنندگان و دارندگان ارز است و معاملات حواله جات ارزی همچنان در سامانه نیما اجرایی می‌شود. تمرکز روی این بازار در کوتاه مدت می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند اما برای بلندمدت برخی از اقتصاددانان مسأله اصلی ایران را بازنگری در نرخ بهره واقعی (حاصل تفاضل نرخ بهره اسمی از نرخ تورم) می‌دانند. این نرخ اکنون بشدت منفی است و اصلاح آن به مدیریت بازار‌های دارایی کمک خواهد کرد.