به گزارش بنکر (Banker)، از زمانی که میان مرکز آمار ایران و بانک مرکزی بر سر انتشار آمارهای اقتصادی اختلاف نظر پیش آمد، بانک مرکزی با استناد به مصوبات قانونی از آبان ۹۷ از انتشار آمارهای اقتصادی خودداری کرد و کار را به مرکز آمار ایران سپرد. اما اکنون مدتی است که این نهاد سیاستگذار پولی و ارزی اقدام به انتشار آمارهای اقتصادی می‌کند و در آخرین اقدام نماگرهای اقتصادی را که شاخص‌های مهم اقتصادی کشور در آن درج می‌شود منتشر کرد. آخرین شماره نماگرهای اقتصادی مربوط به سه ماهه چهارم سال ۱۳۹۸ است – یعنی کل سال ۱۳۹۸.
نگاهی به این نماگرها می‌تواند نشان دهد که اوضاع اقتصادی ایران در سال ۱۳۹۸ بویژه سه ماهه چهارم که مهم‌ترین رخداد جهانی – یعنی پاندمیک کرونا – رخ داد چگونه بوده است. گزارش نماگرهای اقتصادی را می‌توان در دو بخش تقسیم کرد: بخش اول تولید ناخالص داخلی است.
براساس گزارش نماگرهای اقتصادی ارزش تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۱۳۹۸ به قیمت جاری معادل ۲ هزار و ۳۸۵ هزار میلیارد تومان بوده است که سهم بخش خدمات ۵۷ درصد، صنایع و معادن ۲۵ درصد، کشاورزی ۱۲.۵ درصد و نفت ۷.۴ درصد بوده است. در طول دو سال گذشته سهم نفت به‌دلیل تحریم امریکا بتدریج از اقتصاد کشور کاسته شده و در این سال به پایین‌ترین مقدار خود در طول سه دهه گذشته رسیده است. در سال ۱۳۶۵ سهم نفت در تولید ناخالص داخلی ۱۲ درصد بوده است.
تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت (با نفت) – که مفهوم رشد اقتصادی از آن در می‌آید – حدود ۶۱۳ هزار میلیارد تومان بوده است که نسبت به سال ۱۳۹۷، منفی ۶.۵ درصد کاهش داشته و بدون نفت مثبت ۱.۱ درصد بوده است. نکته مهم در این بخش آن است که ارزش افزوده نفت در سال ۱۳۹۸ حدود منفی ۳۸.۷ درصد نسبت به سال ۱۳۹۷ کاهش داشته است.
ارزش افزوده خدمات و ساختمان منفی ۲ دهم درصد بوده است. در زیر مجموعه این روند می‌توانیم روند رشد اقتصادی را مشاهده کنیم. در سه ماهه اول سال ۱۳۹۸، رشد اقتصادی کشور منفی ۱۱ درصد بوده است، در سه ماهه دوم به منفی ۹.۱ درصد رسید و در سه ماهه سوم به مثبت ۱.۷ درصد افزایش یافت – در این مقطع بود که دولتمردان کشور احساس راحتی کرده بودند و معتقد شدند که اقتصاد از رکود خارج شده– اما در سه ماهه چهارم، کرونا همه این امیدها را خراب کرد زیرا رشد اقتصادی کشور در این دوره به منفی ۶.۴ درصد رسید که سبب شد رشد اقتصادی کشور در سال ۱۳۹۸ به منفی ۶.۵ درصد برسد.
بخش دوم، سرمایه‌گذاری است که می‌توان آن را در تشکیل سرمایه ثابت ناخالص دید. براساس گزارش نماگرها تشکیل سرمایه ثابت ناخالص – به قیمت ثابت- در سال ۹۸ نسبت به ۹۷ حدود منفی ۶.۸ درصد بوده است. در بخش خصوصی و دولتی که تفکیک شده است آمارها جالب‌تر می‌شود. سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بخش ماشین‌آلات منفی ۹.۹ درصد و در بخش ساختمان مثبت ۶.۱ درصد نسبت به سال ۱۳۹۷ بوده است اما دولتی‌ها آمار مطلوب‌تری نداشتند. تشکیل سرمایه ثابت ناخالص بخش دولتی در ماشین‌آلات نسبت به سال ۱۳۹۷ منفی ۱۰.۸ درصد و در بخش ساختمان منفی ۲۴.۸ درصد بوده است. در واقع کل سرمایه‌گذاری در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۷ حدود ۵.۹ درصد کاهش داشته است. در همین راستا می‌توان به بخش پس‌انداز ناخالص ملی هم اشاره کرد. براساس این گزارش، میزان پس‌انداز ناخالص ملی – به قیمت ثابت – در سال ۱۳۹۸ معادل ۱۷۵ هزار میلیارد تومان بود که نسبت به سال ۱۳۹۷ حدود ۳ درصد، ۱۳۹۶ حدود ۱۷ درصد و ۱۳۹۵ حدود ۱۵ درصد کاهش داشته است.
متأسفانه آمارهای ریز این بخش در نماگرها نیامده است وگرنه می‌توان مشخص کرد که بیشترین کاهش پس‌انداز در کدام یک از فصل‌های سال رخ داده است.
به هر حال باید انتشار دوباره نماگرهای اقتصادی را که به وضوح اوضاع اقتصادی کشور را تشریح می‌کند به فال نیک گرفت و کماکان منتظر شماره‌های بعدی این نماگرها باشیم.
