مالک اصلی دلارهایی که در خزانه بانک مرکزی یا در صندوق توسعه ملی جا داده شدهاند کیست؟
با توجه به اینکه سهم دلارهای جاخوش کرده در این دو نهاد از صادرات نفتخام به دست میآید و نفتخام ثروت طبیعی متعلق به مردم ایران است دلارها نیز به مردم تعلق دارد.
بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت جهاد کشاورزی در حقیقت کارگزار مردم هستند و مالک اصلی به حساب نمیآیند.
در ایران اما داستان دلارهای نفتی بهگونهای روایت شده که گویا دولت یا بانک مرکزی یا وزارتخانهها و دیگر نهادهای حکومتی مالک دلارهای خفته در بانک مرکزی یا صندوق توسعه ملیاند.
شهروندان ایرانی شوربختانه به این روایت نادرست تن داده و هیچ کاری هم از دستشان برنمیآید که دستکم بدانند دلارهای آنها چگونه هزینه میشود و سود این دلارها چگونه به آنها برمیگردد.
داد و خرد فرمان میدهند بانک مرکزی و صندوق توسعه ملی و دیگر نهادها با کارآمدی بالا از دلارهای شهروندان نگهداری کرده و آنها را در پربازدهترین فعالیتها به کار گیرند و سودش را در اختیار شهروندان قرار دهند.
این همان کاری است که در نروژ و برخی دیگر از کشورها انجام میشود و صندوقهای ثروت در آنها از چنگ دولت بیرون آمده، با ثروت مردم فعالیت میکنند و سودش را نیز به کارآمدترین شکل به شهروندان برمیگردانند.
اما در ایران…
در ایران اما دولت خود را بدون هیچ تردیدی مالک دلارهای به دست آمده از صادرات نفت میداند و آنها را بنابر مصلحتهایی که خود تشخیص میدهد، هزینه میکند.
بدترین کاری که دولتهای گوناگون انجام میدهند این است که به بهانه حمایت از کمدرآمدها دلارهای نفتی را به قیمتهای گوناگون خود تعیین کرده و به فعالیتهای مختلف تخصیص میدهند.
اینگونه شده است که زیر فشار رسانهها بانک مرکزی ناگزیر شده به اطلاع افکار عمومی برساند که در شش ماه نخست امسال کدام شرکتها بیشترین دلارهای ترجیحی را برای واردات گرفتهاند.
در این لیست شرکتهایی دیده میشوند که دلیل گرفتن ارز ترجیحی از سوی آنها مبهم است.
به نظر میرسد سازمان توسعه تجارت باید توضیح دهد این شرکتها با کدام استدلال اقتصادی موفق به ثبتسفارش و به بانک مرکزی معرفی شدهاند، همچنین باید مشخص شود آیا شرکتهایی که ارز ترجیحی گرفتهاند کالای وارد شده را به چه نرخی در بازار عرضه کردهاند.
*محمدصادق جنان صفت
دیدگاهها