به گزارش بنکر (Banker)، این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان، حتی با تحقق رشد ۸ درصدی اقتصاد،۶ سال برای رسیدن به شرایط سال ۱۳۹۰ زمان نیاز است، نکتهای که سیدمسعود میرکاظمی رئیس سازمان برنامه و بودجه در روز ششم آذرماه برآن تأکید کرد.
نگاهی به شاخصهای کلان اقتصاد ایران در دهه ۹۰ نشان از فراز و نشیبهای فراوان دارد. در این دهه با وجود اعمال تحریمها علیه ایران، نحوه سیاستگذاریهای اقتصادی زمینهساز نزولی شدن بسیاری از شاخصها شد، به طوری که مقایسه شاخصهای انتهای دهه ۹۰ با ابتدای آن حاکی از تنزل قابل توجه آنها است.
در رشد تولید ناخالص داخلی کشور و براساس آمارهای بانک مرکزی درحالی که نرخ رشد اقتصاد ایران درسال ۱۳۹۰ برابر با ۴.۳ درصد بوده است، پس از فراز و نشیب فراوان در سال ۱۳۹۹ به ۲.۹ درصد رسیده است. دربخش رشد اقتصادی بدون نفت نیز رقم ۵.۴ درصد سال ۱۳۹۰ به ۲.۴ درصد درسال ۱۳۹۹ کاهش یافته است.
عقبگرد در رفاه مردم
در دهه ۱۳۹۰ شاخصهای مربوط به رفاه و معیشت خانوارهای ایرانی عقبگرد داشته است. یکی از مهمترین این شاخصها که وضعیت را بخوبی نشان میدهد، ضریب جینی است که طبق گزارش مرکزآمار ایران، نزول قابل توجهی داشته است. در حالی که درنخستین سال دهه ۱۳۹۰ ضریب جینی عدد ۰.۳۷۰۰ را نشان میدهد و درسالهای ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ با رسیدن به ترتیب اعداد ۰.۳۶۵۹ و ۰.۳۶۵۰ بهبود یافته است، از سال ۱۳۹۳ عقبگرد آن آغاز شده است، به طوری که دراین سال، این شاخص به ۰.۳۷۸۸ رسیده است. درسال ۱۳۹۴ نیز وضعیت بدتر شده و با رسیدن این شاخص به ۰.۳۸۵۱ شکاف طبقاتی تشدید شده است.
این روند نزولی درسال ۱۳۹۵ با رسیدن ضریب جینی به ۰.۳۹۰۰ تشدید شده است و درسال ۱۳۹۶ به ۰.۳۹۸۱ عقبگرد کرده است. طبق گزارشهای مرکزآمار ایران این شاخص در سال ۱۳۹۷ با رقم ۰.۴۰۹۳ به بالاترین حد خود در کل دهه ۱۳۹۰ رسیده است ، هر چند در سال ۱۳۹۸ با عدد ۰.۳۹۹۳ اندکی بهبود یافته است، اما در سال ۱۳۹۹ دوباره با رسیدن به ۰.۴۰۰۶ به شرایط قبل بازگشته است.
دهههایی که درآمد مردم یک سوم شد
علاوه بر این، بررسی درآمد سرانه ایرانیان نیز از افت شدیدی حکایت دارد. مرکز پژوهشها با پیشبینی وضعیت تولید، تورم و معیشت مردم اعلام کرد: هر ایرانی در سال ۹۹ به طور متوسط ۳۴ درصد کم تر از درآمدی را که در سال ۹۰ داشته کسب میکند.
بررسیهای آماری نشان میدهد دستکم ۱۱ سال زمان نیاز خواهد بود تا سطح درآمد ملی به سطح درآمد ابتدای دهه ۹۰ برسد.اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران در گزارش خود اعلام کرده است: درآمد ملی سرانه واقعی کشور در سال ۱۳۸۳ برابر با ۵.۷ میلیون تومان بود که بعد از گذشت ۷ سال، به رقم ۴.۸۲ میلیون تومان در سال ۱۳۹۰ رسید و متوسط نرخ رشد سرانه درآمد ملی سرانه حقیقی طی سالهای ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰ حدود ۴.۴ درصد است.
براساس این گزارش از سال ۱۳۹۱ به بعد، روند عمومی درآمد ملی سرانه، نزولی شد و به استثنای سالهای ۱۳۹۵، ۱۳۹۶ و ۱۳۹۹، رشد سالانه آن در ۷ سال از دهه ۹۰، منفی بود که نشان از تضعیف شدید درآمد ملی سرانه در دهه اخیر است،به گونهای که کم ترین درآمد ملی سرانه در دهه اخیر مربوط به سال ۱۳۹۸ و با رقم ۴.۷ میلیون تومان بوده است که در سال ۱۳۹۹ با رشد ۱.۶ درصدی به ۴.۸ میلیون تومان رسید.
بررسیهای این نهاد بخش خصوصی درباره رشد درآمد ملی سرانه واقعی نشاندهنده این واقعیت است که میانگین رشد سالانه درآمد ملی سرانه واقعی در طول سالهای ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۹ برابر با منفی یک درصد و در دهه ۹۰ یعنی از ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ منفی ۳.۹ درصد است. چنانچه درحالت خوشبینانه فرض شود که از سال ۱۴۰۰ به بعد درآمد ملی سرانه به طور متوسط سالانه ۴ درصد افزایش پیدا کند در سال ۱۴۱۰ یعنی ۱۱ سال دیگر درآمد ملی سرانه واقعی ایران به رقم ۱۳۹۰ خواهد رسید و دستیابی به رشد سرانه کمتر از ۴ درصد این بازه زمانی را برای رسیدن به سطح درآمد ۱۳۹۰ طولانیتر میسازد.
رسیدن سرمایهگذاری واقعی به سال ۹۰، ۱۴ سال زمان میبرد
طی دهه ۹۰ روند عمومی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به قیمتهای ثابت سال ۱۳۹۰، نزولی بوده و میانگین نرخ رشد سالانه سرمایهگذاری در این دهه منفی ۴.۷۹ درصد است. کم ترین رقم سرمایهگذاری کشور نیز مربوط به سال ۱۳۹۹ و برابر با ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است که به مراتب کم تر از سال ۱۳۹۰ است که ۱۷۱ هزارمیلیارد تومان برآورد شده است.
طبق گزارش اتاق بازرگانی ایران، با فرض رشد سالانه ۵ درصد سرمایهگذاری از سال ۱۴۰۰ به بعد، درسال ۱۴۱۳ یعنی بعد از گذشت ۱۴ سال، سرمایهگذاری واقعی کشور به رقم سال ۱۳۹۰ خواهد رسید و با فرض رشد سالانه ۱۰ درصدی این اتفاق درسال ۱۴۰۶ رخ خواهد داد.